Nazwa opal pochodzi od sanskryckiego „upala” drogocenny kamień lub łacińskiego „opalus”-czarujący wzrok. Opal należy do rodziny minerałów krzemu, w której wcześniej wydzieliliśmy dwie grupy: kwarcu i chalcedonu. Jest uwodnioną krzemionką Si02 • nH20 zawierającą do 20% wody, chemicznie związanej z krzemionką. W przeciwieństwie do krystalicznego kwarcu i skryto-krystalicznego chalcedonu jest jednak jednym z nielicznych minerałów bezpostaciowych, niekrystalicznych. Jest jakby stężałą, krzemionkową galaretą o gęstości zaledwie dwa razy większej od gęstości wody i twardości równej lub niewiele większej niż twardość talku czy grafitu. Wszystko to jest jednak prawdziwe tylko dla opalu „młodego”, „świeżego”. Wraz z upływem czasu opal ,starzejąc się” traci wodę, twardnieje, staje się kruchy, a w końcu przemienia się w skrytokrystyliczny chalcedon o twardości powyżej 6 w skali Mohsa. Być może właśnie dlatego starożytni uważali, że opal jest ojcem wszystkich kamieni szlachetnych. Najpierw miękki, później twardnieje, a tracąc niektóre ze swych barw staje się fioletowym ametystem, zielonym szmaragdem, niebieskim szafirem, by w końcu u schyłku swego życia, po utraceniu wszystkich swych barw, podobnie jak człowiek traci barwnik w owłosieniu, stać się bezbarwnym, szlachetnym starcem-diamentem.