Biologia

Owodniowce

Owodniowce w systematyce tradycyjnej dzieli się na trzy gromady – gady, ptaki i ssaki. W tym ujęciu gromada gadów jest grupą parafiletyczną, a nie monofiletyczną, ponieważ nie obejmuje wszystkich potomków wspólnego przodka gadów. Systematyka kladystyczna, przyjęta w tej książce, dopuszcza tworzenie tylko grup monofiletycznych, ale współczesne ptaki przedstawiamy osobno zgodnie z tradycyjną systematyką. Przypuszcza się, że najwcześniejsze owodniowce przypominały wyglądem jaszczurki. W drugiej połowie okresu karbońskie-go, ok. 290 min lat temu, zwierzęta te przeszły wielką radiację adaptacyjną i rozdzieliły się na dwie grupy. Z jednej z nich – Synapsida – powstały ssaki. Od drugiej, zwanej Sauropsida, pochodzą wszystkie inne gady oraz ptaki. Sauropsida podzieliły się na dwie podgrupy: Anapsida i Diapsida. Jedynymi współcześnie żyjącymi przedstawicielami Anapsida są żółwie. Diapsida obejmują węże, jaszczurki, krokodyle i wiele grup wymarłych gadów, w tym dinozaury. W systematyce kladystycznej do Diapsida zalicza się również ptaki. Druga wielka radiacja adaptacyjna gadów miała miejsce w erze mezozoicznej i zakończyła się ok. 65 min lat temu; z tego powodu mezozoik nazywa się Erą Gadów. W tym czasie były one dominującymi zwierzętami lądowymi. Zróżnicowały się na wiele grup, które zajęły wszystkie dostępne nisze ekologiczne. Niektóre wzbiły się w powietrze, jak pte-rozaury, inne powróciły do życia w morzu, a pozostałe opanowały środowiska lądowe. Wśród tych ostatnich najważniejszą grupą były dinozaury.