Biologia

Archeopteryks

Co to jest ptak? Najbardziej charakterystyczną cechą ptaka jest upierzenie. Skamieniałości archeopteryksa, który żył przed 150 milionami lat wskazują, że miał on pióra. Czy był więc ptakiem? Miał on jednocześnie szereg cech gadzich, a w co najmniej 20 punktach podobny był do małych dinozaurów drapieżnych – celurozaurów (z łac. jaszczury o pustych kościach miednicy). Uczeni nie mogą do dzisiaj uzgodnić, czy był to upierzony dinozaur, czy też pierwszy ptak, a może była to forma przejściowa? Niektórzy uczeni uważali, że pochodził on nie od dinozaurów, lecz od wcześniejszej grupy gadów – tekodontów. Budowa jego ciała nie pozwala rozstrzygnąć, czy archeopteryks był bezpośrednim przodkiem ptaków. Niektóre części jego ciała były typowo gadzie, ale inne znów cechy były oczywiście cechami ptaka. Tak więc archeopteryks dał nową podnietę do dyskusji na temat stało- lub zmiennocieplności dinozaurów. Co wiemy o praptaku? Miał on wielkość sroki, duży mózg, duże oczy, nogi, obojczyk i pióra takie, jak dzisiejsze ptaki. Pióra mogą być przekształconymi gadzimi łuskami; w każdym razie utrzymują one ciepło. Przednie kończyny, dopiero w późniejszym okresie, rozwinęły się w skrzydła, które mogły już służyć do latania.