Minerały

Skala twardości

Biorąc za punkt wyjścia miękki talk i grafit z jednej strony, a bardzo twardy diament z drugiej strony, geolodzy stworzyli skalę twardości minerałów, tzw. skalę Mohsa, w której talkowi, a więc i grafitowi przypisano twardość 1, a diamentowi 10. Między nimi umieszczono wszystkie inne minerały, a wśród nich gips o twardości 2, kwarc, któremu przypisano twardość 7, topaz – 8, oraz rubin i szafir o twardości 9. Diament rysuje wszystkie minerały, ale sam może być zarysowany tylko… innym diamentem. Tak różne cechy grafitu i diamentu znał również Lavoisier. Ale czy na podstawie tego zestawienia można przyjąć, że diament grafit to taki sam węgiel jak sadza? Myślę, że każdy z nas miałby takie same wątpliwości, jakie miał wielki uczony, a przecież już jemu znany był najprostszy dowód, że grafit i diament to jedno i to samo. Jeśli diament będziemy spalać w tlenie – zmieni się w dwutlenek węgla. Jeśli jednak diament podgrzewać będziemy w atmosferze innego gazu, np. azotu lub wodoru, diament nie ulegnie spaleniu, bo brak tlenu, ale… zamieni się w grafit. Gdybyśmy doświadczenie to prowadzili bardzo powoli pod przezroczystym kloszem, moglibyśmy zaobserwować, jak przezroczysty diament pokrywa się początkowo niewielkimi, potem coraz większymi, ciemnymi, nieprzezroczystymi plamkami, a po pewnym czasie cały zmieni się w swoją mniej szlachetną odmianę. Czym różni się węgiel-sadza od węgla-grafitu i węgla-diamentu? Na to pytanie potrafimy już dzisiaj odpowiedzieć bez żadnych wahań-formą budowy krystalicznej.